Separacja wiąże się z zerwaniem więzi między małżonkami, pewnym rozłamem w małżeństwie, dlatego może być sposobem na uregulowanie stosunków osobistych i majątkowych między skonfliktowanymi małżonkami. Dodatkowo, separacja w odróżnienie od rozwodu nie rozwiązuje małżeństwa. To istotna różnica zważywszy na to, że małżonkowie mają możliwość zniesienia separacji i powrotu do stanu sprzed orzeczenia separacji, podczas gdy rozwód jest definitywnym zakończeniem małżeństwa.
Separacja daje małżonkom możliwość faktycznego rozłączenia, z pozostawieniem sobie czasu na ewentualne podjęcie decyzji o rozwodzie lub powrocie do wspólnego życia. Nie powoduje ona tak daleko idących skutków prawnych jak rozwód W szczególności nie skutkuje ustaniem małżeństwa, a tym samym nie uprawnia do zawarcia nowego małżeństwa. Uporządkowanie stosunków osobistych i majątkowych między małżonkami może przyczynić się do wznowienia ich wspólnego życia.
Wyróżnić można dwa rodzaje separacji: separację faktyczną i separację formalną, określaną też separacją sądową. Obie oznaczają rozłączenie małżonków, przy czym ta pierwsza oznacza na ogół czas na przemyślenie przyszłości związku i nie wiąże się ze skutkami prawnymi. Druga z kolei, to stan rozłączenia małżonków o charakterze formalnym, powodujący konsekwencje prawne. Separacja faktyczna jest bezpośrednim następstwem decyzji czy zachowań samych małżonków i polega na ustaniu wspólnego pożycia małżonków, co przejawia się w wygaśnięciu między nimi więzi fizycznej, uczuciowej i gospodarczej. Zewnętrznym wyrazem faktycznej separacji może być rezygnacja ze wspólnego zamieszkiwania i osobne życie małżonków. Separacja sądowa polega na potwierdzeniu orzeczeniem sądowym stanu separacji faktycznej ze skutkami typowymi dla orzeczenia rozwodu, za wyjątkiem zniesienia więzi małżeńskiej. W praktyce, małżonkowie pozostający w separacji nie mogą zawrzeć kolejnego małżeństwa, a ich stan cywilny się nie zmienia.
Wystarczającą przesłanką orzeczenia separacji jest zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Rozkład pożycia małżonków jest zupełny wtedy, gdy między małżonkami zanikły więzi zarówno fizyczna, emocjonalna jak i gospodarcza. Małżonkowie zaprzestają z reguły pomagania sobie, współdziałania na rzecz utrzymania rodziny czy prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego. W sytuacji, gdy przynajmniej jedna z tych podstawowych więzi jest przez małżonków podtrzymywana, nie możemy mówić o zupełnym rozkładzie pożycia.
Inaczej jest w przypadku rozwodu, gdzie musi nastąpić zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego, a więc oprócz zerwania więzi, z relacji między małżonkami jasno wynika, że ich powrót do wspólnego życia jest wykluczony. Zazwyczaj o trwałości rozkładu pożycia małżeńskiego świadczy również pewien upływ czasu od rozłączenia się małżonków.
Zatem, jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, aby sąd orzekł separację. Trzeba jednak pamiętać, że zgodnie z art. 611§2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, separacja nie może być orzeczona mimo zupełnego rozkładu pożycia w dwóch wypadkach – po pierwsze – jeżeli wskutek separacji miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków i – po drugie – jeżeli z innych względów orzeczenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Orzeczenia separacji może domagać się każdy z małżonków. W przepisach przyjęto dodatkowo rozwiązanie, zgodnie z którym jeżeli jeden z małżonków żąda orzeczenia separacji, a drugi orzeczenia rozwodu i żądanie to jest uzasadnione, sąd orzeka rozwód. Takie uzasadnione żądanie rozwodu przez drugiego z małżonków będzie w tej sytuacji stanowić przeszkodę do orzeczenia separacji. W wypadku jednak, gdy orzeczenie rozwodu nie jest dopuszczalne, a drugi małżonek zgłosił żądanie orzeczenia separacji, sąd orzeka separację.
O trybie postępowania w sprawie o separację decyduje to, czy tylko jeden z małżonków żąda orzeczenia separacji, czy – nie mając wspólnych małoletnich dzieci – zgodne żądanie separacji zgłaszają oboje małżonkowie. Sprawy o separację wszczynane na żądanie jednego z małżonków rozpoznawane są przez sąd okręgowy w procesie. Opłata od pozwu o separację jest stała i wynosi 600 złotych.
Istnieje także możliwość orzeczenia separacji na zgodne żądanie małżonków, ale pod warunkiem, że małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci. Orzekając separację na podstawie zgodnego żądania małżonków, sąd nie orzeka o winie rozkładu pożycia. W tym wypadku następują skutki takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy. W sprawach o separację na zgodny wniosek małżonków, jak również w sprawach o zniesienie separacji właściwe są sądy okręgowe, a postępowanie toczy się w trybie nieprocesowym. Opłata od wniosku o separację na zgodne żądanie małżonków jest stała i wynosi 100 złotych.
Przy orzekaniu separacji zastosowanie mają przepisy dotyczące rozstrzygnięć zapadających w postępowaniu rozwodowym, między innymi co do orzekania lub zaniechania orzekania o winie małżonków, a także władzy rodzicielskiej nad wspólnymi dziećmi małżonków, kontaktów z dziećmi, alimentacji dzieci, mieszkania małżonków oraz podziału majątku wspólnego.
Zaznaczmy raz jeszcze, że orzeczenie separacji ma takie skutki, jak rozwiązanie małżeństwa przez rozwód, ale skutkiem separacji nie jest ustanie małżeństwa, a małżonek pozostający w separacji nie może zawrzeć kolejnego małżeństwa. Orzeczenie separacji sprawia, że w miejsce dotychczasowego majątkowego ustroju małżeńskiego powstaje rozdzielność majątkowa, a majątek małżonków przestaje być wspólny. Innym doniosłym skutkiem orzeczenia separacji jest dla małżonków brak możliwości dziedziczenia po sobie z ustawy.
Wspomniane zniesienie separacji może nastąpić tylko na zgodne żądanie małżonków złożone przed sądem okręgowym. Opłata od wniosku o zniesienie separacji jest stała i wynosi 100 złotych. Z chwilą zniesienia separacji, to jest z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia znoszącego separację, ustają jej skutki. Znosząc separację, sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków.
Zadbam o Twoje prawa w sprawach dotyczących separacji małżonków, zapewniając Ci profesjonalne wsparcie i rzetelną obsługę prawną. Pomogę Ci w podjęciu decyzji, czy separacja będzie właściwym rozwiązaniem w Twojej sytuacji, a także w przygotowaniu pozwu i reprezentacji przed sądem. Separacja może być alternatywą dla rozwodu – pozwala na uporządkowanie spraw rodzinnych i majątkowych bez definitywnego rozwiązania małżeństwa. Reprezentuję klientów zarówno na etapie negocjacji, jak i w postępowaniu sądowym, dbając o ich interesy, bezpieczeństwo prawne i spokój.
Skontaktuj się ze mną, aby omówić szczegóły i podjąć odpowiednie kroki prawne.
📍 Adres: al. 1-go Maja 87 lok. 109, 90-755 Łódź
📞 Telefon: +48 608 778 180
✉ E-mail: kancelaria@advocati-lodz.pl
